‘Er zijn toneelprijzen, filmprijzen, noem maar op, en ik dacht: potverdorie, er moeten toch ook musicalprijzen zijn?’ Zo sprak Joop van den Ende een aantal jaar geleden. Met die gedachte als uitgangspunt richtte hij in 2000 de Stichting Musical Awards op, met als doel om uitzonderlijke prestaties in Nederlandse musicals te belonen. De prijzen waren niet zonder controverse. Heel even waren ze zelfs helemaal weg, maar gelukkig zijn ze sinds een paar jaar weer terug van weggeweest.
Hoewel het aantal musicals in Nederland in jaren tachtig langzaam maar zeker toenam, waren er nog nooit specifieke Nederlandse musicalprijzen uitgereikt. Al in het begin van de jaren tachtig probeerde de Vereniging voor Schouwburgdirecteuren daar wat aan te doen. De vereniging reikte een paar keer een musicalprijs uit als onderdeel van de toneelprijzen. Maar omdat het aanbod van musicals in Nederland beperkt was, werden de prijzen voor musicals al snel weer afgeschaft.
Pas in 2000 werd het gebrek aan musicalprijzen opgelost door Van den Ende met zijn Musical Awards, die gesteund werden door zijn eigen VandenEnde Foundation. De musicalprijzen werden aanvankelijk vernoemd naar John Kraaijkamp Sr., die in de beginperiode van de Nederlandse musical rollen vertolkte in Oliver! (1963) en De Man van La Mancha (1968). Winnaars van een John Kraaijkamp Musical Award mochten zich tevreden stellen met een beeldje en een bedrag van 5000 gulden. Aan de oeuvre award was zelfs 25000 gulden verbonden.
In tegenstelling tot de Tony Awards, waarbij de jury bestaat uit een honderdtal producenten en medewerkers aan musicals (die dus op hun eigen producties kunnen stemmen), besloot Van den Ende een onafhankelijke jury te laten benoemen. Die bestond oorspronkelijk uit actrice Anne-Wil Blankers, theaterdirecteur Tom Odems, en journalisten Jacques D’Ancona en Hans van Willigenburg.
Kritiek
Toch kwam er al meteen kritiek op de musicalprijzen. In De Volkskrant beschreef journalist Maartje Somers sarcastisch dat de Musical Awards ‘echt Geheel Onafhankelijk’ waren, hoewel een groot deel van de genomineerden uit de stal van Van den Ende kwam, het gala uitgezonden werd op de Endemol-zender RTL4 en Van den Ende grote advertenties plaatste om zijn genomineerden onder de aandacht te brengen. Inderdaad was het geen geheim dat de prijzen handig waren voor de marketing.
Ook de opzet van de Musical Awards kreeg kritiek. Naar de mening van de Vlaams-Nederlandse website Musical Fan waren er bijvoorbeeld niet genoeg categorieën. Als protest kondigde de website aan zelf prijzen te gaan weggeven in het daaropvolgende jaar. Ook de Gay Krant reikte in mei 2002 op eigen houtje een aantal awards aan musicals uit.
Veranderingen
Vanwege de aanhoudende kritiek begon Van den Ende zelf te twijfelen aan zijn Musical Awards. Hij besloot in gesprek te gaan met theatercritici, en vroeg hen naar suggesties voor betere jurering. Ook sprak Van den Ende met de Vereniging voor Schouwburgdirecteuren over de mogelijkheid om de Musical Awards te combineren met de Louis D’Or toneelprijzen. Dat zou de banden tussen het toneel en de musical kunnen aanscherpen. 'Ik zou willen dat die meer naar elkaar toe groeien, zoals in Engeland en Amerika, waar grote acteurs ook in musicals staan en toneelregisseurs ook musicals regisseren,’ verklaarde Van den Ende in NRC Handelsblad.
In 2004 werd er een aantal veranderingen doorgevoerd: de jury van de Musical Awards werd deels vervangen en vanaf nu werd er onderscheid gemaakt tussen grote en kleine musicals. Toch hield de kritiek aan op de al dan niet partijdigheid van de jury en de verbinding met Van den Ende, die in 2006 gastheer was van het gala dat zich afspeelde in het decor van Musicals in Ahoy. Bovendien waren Van den Ende’s producties nog elk jaar het sterkst vertegenwoordigd onder de winnaars. Tot in 2007: toen was de V&V-productie Doe Maar! de grote winnaar, en dat was dan ook groot nieuws.
Crisis
In 2009 trad er een nieuwe jury aan onder leiding van Eric van Tijn. Ook werd er een anonieme nominatiecommissie ingesteld bestaande uit 150 producenten, winnaars van de afgelopen jaren en creatives, een beetje in stijl van de Tony Awards dus. Zij droegen genomineerden voor waar de jury vervolgens de winnaars uit koos. In 2010 werd de nieuwe jury echter alweer naar huis gestuurd, omdat ze afweek van de nominaties die de commissie had voorgedragen. De nominatiecommissie kreeg het vervolgens alleen voor het zeggen.
Alle veranderingen konden een crisis niet verhinderen. In 2011 besloot Albert Verlinde niet meer mee te werken aan de Musical Awards, omdat hij het concept niet vernieuwend genoeg vond. Even later sloten ook Ruud de Graaf en Hans Cornelissen zich bij Verlinde aan. Het gevolg was dat de Stichting Musical Awards dat jaar geen prijzen uitreikte. Besloten werd dat er in 2013 een vernieuwde versie van de Musical Awards gelanceerd zou worden, inclusief een nieuwe vakjury. Verlinde en De Graaf namen bovendien samen met M-Lab directeur Ton Fiere plaats in het bestuur.
Breder begrip voor musical
De nieuwe editie van de Musical Awards kwam er inderdaad in 2013, maar was niet op televisie te bekijken. In 2015 gelukkig weer wel. Sindsdien lijkt de rust te zijn wedergekeerd, op wat wisselingen in de jury na. Ook dit jaar zijn de Musical Awards, net zoals in de afgelopen vier jaar, weer te zien bij de NPO en kunnen we dus met zijn allen meegenieten van deze toch best bijzondere musicalprijzen.
Uit de afgelopen edities blijkt dat er steeds meer erkenning is voor voorstellingen die niet afkomstig zijn van producenten die van huis uit musicals maken. Dat geldt ook voor voorstellingen die traditioneel minder snel bestempeld zouden worden als musical, zoals de familievoorstellingen van het Ro Theater (nu Theater Rotterdam) en Orkater. Zo was Woef Side Story in 2013 de grote winnaar met vijf awards en won De terugkeer van Hans en Grietje in 2016 tot verbazing van de creatives vier awards. Door ook voorstellingen te betrekken die minder snel als musical worden gezien, dragen de Musical Awards bij aan meer discussie over en breder begrip voor wat musical allemaal kan zijn.
Benieuwd wie er door de jaren heen genomineerd zijn en gewonnen hebben? Je vindt alle winnaars en genomineerden in dit overzicht.
Bronnen:
- Algemeen Dagblad (2012) Vernieuwde Musical Awards in 2013, 7 november, 27.
- Bloemkolk, Jos (2008) Producent valt over idee bijdrage Musical Awards, De Gelderlander, 15 mei, 42.
- Blokland, Robbert (2011) Meer musicalproducenten keren Awards rug toe, Algemeen Nederlands Persbureau ANP, 27 december.
- Dagblad van het Noorden (2000) Musical Awards Nederland, 3 mei.
- D’Ancona, Jacques (2010) Bespottelijke beslissingen bij de Musical Awards, Dagblad van het Noorden, 12 juni, 23.
- De Limburger (2010) Jury Musical Awards weggestuurd, 6 oktober, 12.
- De Stentor (2010) Landelijke commissie nomineert – Musicaljury weggestuurd, 4 oktober.
- Dezoete (2002) Gay Krant Musical Award voor Joost de Jong, Algemeen Nederlands Persbureau ANP, 14 mei.
- Hermens, Martin & Hans Visser (2006) Een gala als avondvullende reclamespot, De Gelderlander, 22 mei.
- Hermens, Martin (2007) Verlinde overtroeft Van den Ende, De Gelderlander, 22 mei.
- Gelder, Henk van (2002) Musical Fan begint met alternatieve musicalprijzen, NRC Handelsblad, 27 maart, 21.
- Gelder, Henk van (2002) Theaterprijzen overwegen samenwerking; Louis D’Or en Musical Awards, 12 april, 9.
- Gelder, Henk van (2002) Joop van den Ende over Musical Awards, NRC Handelsblad, 15 april, 8.
- Groot, de (2002) Van den Ende twijfelt aan eigen musical awards, Algemeen Nederlands Persbureau ANP, 11 april.
- Postma, Nico & Tom Kikken (2011) Algemeen Nederlands Persbureau ANP, 23 december.
- Somers, Maartje (2000) Ha fijn, iedereen zijn eigen award, De Volkskrant, 18 april, 13.
- Visser, Hans (2004) Drukte voor Musical Awards, De Stentor, 10 mei.
- Wees, Trudy van der (2001) Musicalgala wordt goed opgewarmd, De Volkskrant, 12 april, 766.
- Sanne Thierens en Jeroen van Wijhe
22 januari 2018, 12:12