Welke musicals schreef Annie M.G. Schmidt?

Annie M.G. Schmidt kreeg met Was getekend, Annie M.G. haar eigen musical. Maar zelf schreef ze er ook een niet te misstaan aantal: maar liefst zeven stuks staan er op haar naam en die van Harry Bannink, die de muziek componeerde. Welke waren dat ook alweer?

Heerlijk Duurt Het Langst (1965)

Revivals: 1998 en 2015
Radiomusical: 2010
Om de mythische ontstaansgeschiedenis van deze musical maar weer eens te herhalen: Schmidt krijgt een telefoontje van producent John de Crane, of zij een musical wil vertalen. Boos antwoordt ze: ‘Zolang ik zelf nog zo veel ideeën heb, vertaal ik niets. Dag, meneer Kramer.’ De Crane stelt voor dat zij samen met Harry Bannink dan maar een eigen musical schrijft. Of het echt zo gegaan is zal een mysterie blijven, maar het resultaat was in ieder geval Heerlijk Duurt Het Langst met, zo was van tevoren afgesproken, Conny Stuart in de hoofdrol. Met 534 voorstellingen werd het een groot succes en Schmidt en Bannink zetten de originele Nederlandse musical ermee op de kaart.

En Nu Naar Bed (1971)

Schmidt twijfelde vaak over dingen. Links of rechts, goed of kwaad: ze wist het allemaal ook niet. Die twijfels komen tot uiting in haar en Banninks tweede musical: En Nu Naar Bed. Een goede fee (Mary Dresselhuys) probeert, dwarsgezeten door een slechte fee (Conny Stuart), het leven van Frans (Frans Halsema) een succes te maken. ‘Maar wat betekent dat?’ vroeg Schmidt zich af. Trouwen en een goede baan, luidde het antwoord in 1971. Maar in En Nu Naar Bed stelde Schmidt dat ter discussie. ‘Er zijn allerlei kantjes aan die maatschappij waarvan je denkt: dat wil ik niet meer. Ik wil geen onderdeel zijn van de consumptiemaatschappij,’ lichtte ze toe. In de hit ‘Vluchten kan niet meer’ bezingen Frans en zijn vriendin Barbara de twijfels die ze hebben over de maatschappij waarin ze leven en de oplossing daarvoor: vluchten bij elkaar.

Wat Een Planeet (1973)

De musicals van Schmidt en Bannink leken per productie politieker en serieuzer te worden. Nou was er anno 1973 ook genoeg om je zorgen over te maken: milieuproblematiek en economische crisis bijvoorbeeld. In Wat Een Planeet komen die thema’s aan bod in de liedjes die zijn verweven door een verhaal rondom de jonge Julie, die met haar actiegroep protesteert tegen de aanbouw van een nieuwe pannenfabriek ten koste van lokale groentetuintjes. Op Schmidts kritische teksten (bijvoorbeeld over de kwik die in vis terecht van als gevolg van de watervervuiling door de mens) maakte regisseur-choreograaf Paddy Stone een spetterende tapdans – ‘want dát, dát TAPT!’

Foxtrot (1977)

Revival: 2001
Foxtrot ontstond nadat Schmidt de musical Cabaret zag in New York. Toen het plan om Schmidt Cabaret te laten vertalen van de baan was omdat een concurrerende producent de rechten voor een Nederlandse versie had bemachtigd, besloot Schmidt een geheel eigen verhaal te schrijven. Ze gebruikte de thema’s van oprukkend fascisme en escapisme en verplaatste het verhaal naar Nederland in de jaren dertig. In Foxtrot trekt Josien (Trudy Labij) naar een artiestenpension in de grote stad en wordt verliefd op de homoseksuele artiest Jules (Willem Nijholt), die een dubbelleven leidt: een mannelijke Sally Bowles? De paralellen tussen Foxtrot en Cabaret zijn opvallend – alsmede de parallellen met Schmidts eigen leven, trouwens. In Foxtrot verwerkte ze een aantal van haar eigen ervaringen, zoals haar verliefdheid op een homoseksuele jongen en haar ongewenste zwangerschap – frappant genoeg eveneens thema’s in Cabaret.

Madam (1981)

Radiomusical: 2016
Madam gaat over een bordeel, onder leiding van Stuart als Madam, en een feministenhuis dat ernaast staat. Natuurlijk leidt dat tot botsingen. In Madam maakte Schmidt een verrassende keuze: ze nam het op voor de prostituees, en niet voor de feministen. Schmidt deed zelf research voor de musical door Yab Yum te bezoeken en in gesprek te gaan met prostituees, maar ook met feministen in vrouwencafé Saarein. De feministen vonden dat ze er maar slecht vanaf kwamen in Madam. Het Warm Lesbies Front protesteerde tegen de musical en deelde pamfletten uit in de hal van het theater. Toch ging de discussie in Madam niet al te diep. Schmidt gaf later toe dat zowel de hoeren als de feministen nogal stereotype waren, alleen de hoeren kwamen net wat sympathieker over. Lees ook ‘Feministen tegen prostituees in Annie M.G.’s Madam’.

De Dader Heeft Het Gedaan (1983)

Een mysterie verpakt als musical, dat was naar Schmidt’s weten nooit eerder gemaakt. De Dader Heeft Het Gedaan werd daarmee de eerste detective-musical. De voorstelling werd bovendien gepresenteerd als de afscheidsmusical van Stuart, die met uitzondering van Foxtrot in alle Schmidt/Bannink-musicals had meegespeeld. Een erg vrolijke afscheidstournee werd het echter niet omdat producent De Crane een aantal weken voor de première overleed. Zijn dood was een schok voor het hele gezelschap, en betekende bovendien dat de drijvende kracht achter de musicals weg viel. Toch maakte De Dader twee seizoenen vol en kwamen er een paar mooie liedjes uit voort, zoals ‘Verliefd op elkaar’.

Ping Ping (1984)

In Ping Ping vraagt een rijkaard genaamd Hein zich af wat hij met zijn geld moet doen. Twee engelen komen uit de hemel om hem te testen en er achter te komen of hij écht van zijn geld af wil. Volgens Schmidt werd de musical een volslagen mislukking. Ze omschreef Ping Ping als ‘verschrikkelijk slecht.’ (Zo slecht was het nou ook weer niet, vertelt Schmidt’s kennis Jacques Klöters in dit interview.) Ook voor Leen Jongewaard, die de hoofdrol speelde, was de rol ‘een van de grauwste bladzijden’ uit zijn carrière, samen met De Kleine Parade. Tel daarbij kritische recensies die Ping Ping kreeg op, en je kan niet anders dan concluderen dat het musicalavontuur voor Schmidt en Bannink op nogal treurige wijze eindigde.

Was getekend, Annie M.G. is t/m 15 juli 2018 in theaters door heel Nederland te zien. Beoordeel de musical of zet hem op je watchlist via de productiepagina.

- Sanne Thierens