Halverwege de jaren zestig werd in De Telegraaf een nieuwe voorstelling aangekondigd. ‘Een volledig Nederlandse musical met Nederlandse sterren, Nederlandse muziek, tekst en een Nederlandse regisseur en producent’ zou het zijn. Nee, dit ging niet over Heerlijk Duurt Het Langst, maar over De Kleine Parade. Wim Sonneveld schreef, regisseerde een produceerde deze musical uit 1969, die deze week als miniversie te zien is in Telkens weer het dorp in Het Zonnehuis.
In september 1968 berichtte De Telegraaf dat Wim Sonneveld ‘in het geheim’ aan een musical werkte. Hoewel Sonneveld niets los wilde laten behalve dan dat hij ‘ergens mee bezig’ was, wist de krant al te vermelden dat het om een bewerking van Henriëtte van Eyks boek De Kleine Parade uit 1932 ging. De meeste musicals uit de voorgaande jaren hadden weinig succes gehad, op Heerlijk Duurt Het Langst (1965) van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink na. Daarom was Sonneveld van mening dat een musical pas mogelijkheden had als het een oer-Hollands thema zou hebben. Van Eyks boek speelde zich af in de jaren dertig in Nederland, en ging over het standsverschil.
Roeien met de riemen die je hebt
Van Eyk zelf schreef het script voor de musical, waarbij ze de rollen zo veel mogelijk op de acteurs schreef. Het viel nog niet mee om die te vinden. ‘Het aanbod van mensen die konden zingen, acteren en dansen was destijds (…) maar een fractie van het huidige aanbod,’ schrijft Friso Wiegersma, die de liedteksten schreef en de kostuums ontwierp, in zijn boek Telkens weer het dorp. ‘Je moest maar zien dat je ze door audities en van horen zeggen en zien uit alle hoeken en gaten bij elkaar haalde, en dan moest je roeien met de riemen die je had.’ Onder de cast die op deze manier bijeen werd geraapt, bevonden zich Leen Jongewaard en Barrie Stevens, beiden bekend uit Ja Zuster Nee zuster, Margriet de Groot, die Eliza Doolittle had gespeeld in My Fair Lady, en een pas aan de Toneelschool afgestudeerde Joost Prinsen.
Homoseksuele luitenant
Sonneveld, die de regie deed en de musical produceerde, veranderde wel een en ander aan het verhaal van Van Eyk. Zo maakte hij van Luitenant Knakkerman een homoseksueel (‘Maar een beschaafde, hoor,’ zei Van Eyk), waarmee De Kleine Parade het eerste homoseksuele personage in een Nederlandse musical introduceerde. Jongewaard speelde, net als in Ja Zuster Nee Zuster, twee rollen door elkaar heen: die van volksbediende Tom Ankerblom en de oude Hein Zilvermann. Jongewaard, die in JZNZ de rol van Gerrit en opa had gespeeld, hoopte van zijn ‘opa-imago’ af te komen, maar kon niet verhinderen dat een aantal recensenten een gelijkenis tussen zijn rollen trok. Achteraf noemde Jongewaard De Kleine Parade samen met Schmidt en Bannink’s Ping Ping (1984) ‘de grauwste bladzijden uit mijn carrière’.
Muziek: Wim Sonneveld
Sonneveld componeerde zelf de muziek voor zijn musical, en dat ging hem goed af. ‘Het maken van de muziek was voor mij niet zo moeilijk, omdat deze musical zich helemaal afspeelt in de jaren dertig, en dat was de tijd dat ik in de revue en de musichall werkte,’ vertelde hij aan De Telegraaf. Dat is ook wel te horen aan de muziek, die wel wat weg heeft van vroege Amerikaanse musicals. Lionel Blair, die als choreograaf de dansen op Sonneveld’s liedjes mocht maken, werd uit het buitenland gehaald. Professionele musicalchoreografen waren er destijds namelijk nog niet in Nederland.
Musical of niet?
Sonneveld had een slimme tactiek bedacht om De Kleine Parade aan theaterdirecteuren te verkopen: als de musical niet zou lopen, zo beloofde hij, dan zou hij zelf een voorstelling komen geven. Hoewel dat niet nodig bleek, werd De Kleine Parade ‘toch (…) niet helemaal dat (…) wat men van een musical verwacht,’ aldus de recensent van De Waarheid. Volgens hem lagen de vaart en het tempo – ‘die toch onontbeerlijk zijn in een musical’ – te laag.
Bronnen
- Algemeen Handelsblad (1968) Sonneveld regisseert musical. 16 december, 4.
- De Telegraaf (1968) Musical. 25 september, 19.
- Hofhuizen, Herman (1969) Henriëtte van Eyk: “Vreselijk, om eigen mopjes lachen”. 27 september, 3.
- Van Gelder, Henk (1987) Sonneveld. Leiden: Quintessence.
- Van der Meyden, Henk (1969) Wim Sonneveld brengt musical “De Kleine Parade”. 13 augustus, 13.
- Vogel, Hans (2000) Wacht maar tot ik dood ben. Amsterdam: Theater Instituut Nederland.
- Wiegersma, Friso (2000) Telkens weer het dorp. Amsterdam: Nijgh & Van Ditmar.
- Wt., J. (1969) Meer parade dan musical. De Waarheid, 17 oktober, 7.
- Sanne Thierens
14 juni 2017, 12:12