Achtergrond: Stephen Schwartz in Nederland

Je kent hem ongetwijfeld als de componist van Wicked, maar Stephen Schwartz (1948) heeft heel wat meer musicals geschreven. Lang niet al zijn musicals zijn in Nederland te zien geweest, maar toch was Wicked niet de enige musical van Schwartz die ons land aandeed. Het begon al in 1972 met Godspell.

Schwartz schreef Godspell in 1971 met John-Michael Tebelak, die het Mattheüs-evangelie als uitgangspunt nam. In de praktijk had Godspell niet zoveel te maken met het evangelie van Mattheüs, zo zegt John Bush Jones in Our Musicals, Ourselves. Sterker nog: de gefragmenteerde musical had qua verhaal meer weg van het evangelie van Lucas. In Godspell kreeg het publiek een aantal parabels voorgeschoteld over Jezus en zijn apostelen, maar dan gepresenteerd op clowneske of camp-achtige manier. De liedjes hadden allemaal een andere stijl, van folk en pop tot rock en vaudeville.

Ophef in Nederland

In 1972 besloot producent David Conyers om de musical naar Nederland te halen en op 24 augustus ging de musical aldaar in première. Niet iedereen was echter blij om Jezus uitgedost te zien als clown. Twee weken na de première kopte het Nederlands Dagblad: “Rock-Musical Godspell complete Godslastering”, gevolgd door een paginalang betoog tegen de musical. Ook deed de schrijver een oproep aan christelijke huisvrouwen: die ‘zouden bijvoorbeeld De Gruyter links kunnen laten liggen’ bij het boodschappen doen, want fabrikant De Gruyter ondersteunde Godspell financieel.

In de daaropvolgende maanden kwamen ook de SGP in Vlaardingen, de Christelijk Gereformeerde Kerk in Almelo en de Gereformeerde Jongelingsvereniging en het Nationaal Evangelisch Verband in Friesland met oproepen, deze keer aan de burgemeester van hun gemeente, die ze vroegen om uitvoeringen van Godspell te verbieden. Misschien verwoordde ene Leny van der Wall de gemoederen nog wel het duidelijkst in haar open brief in de Leeuwarder Courant. Ze schreef: ‘Ik heb veel mirakelstukken gezien maar dit slaat alles. Geen vraag om godspell te verbieden. Da’s niet-democratisch. Maar in de ban d’ermee! Boycot godspell’.

The Baker’s Wife wordt Het Lieve Leven

Er ging bijna tien jaar voorbij eer een nieuwe musical van Schwartz ons land aandeed. In 1984 produceerde Jan-Simon Minkema de Nederlandse versie van Schwartz’ The Baker’s Wife, die in Nederland de titel Het Lieve Leven kreeg. Minkema produceerde, vertaalde en speelde ook nog eens de hoofdrol in de musical. Een ‘musicalachtig programma’ en een ‘mini-musical’ noemde het Nieuwsblad van het Noorden het stuk. Het was tenslotte een intieme voorstelling met enkel drie castleden (waarvan één tevens dienst deed als pianist), die samen het verhaal vertelden over een bakker en zijn vrouw, die verliefd wordt op een automonteur. Een flutverhaaltje, vond de recensent van de Leeuwarder Courant, maar Schwartz’ liedjes noemde hij ‘vaak uitstekend’. Over het algemeen werd de musical vrij positief ontvangen en impresario Gislebert Thierens boekte de theatertournee zelfs tot in Oman, waar op dat moment veel Nederlanders vertoefden.

Wicked en Pippin

Pas begin eenentwintigste eeuw verscheen er weer nieuw werk van Schwartz in Nederland. In 2011 produceerde Joop van den Ende Theaterproducties de musical Wicked, die bijna tien jaar eerder haar Broadwaypremière beleefde. En in maart 2016 krijgt Nederland eindelijk de kans om een musical van Schwartz te zien die hij al in 1972 schreef: Pippin. De musical betekende destijds het Broadwaydebuut van Schwartz, want Godspell speelde toen alleen nog Off-Broadway. En dat terwijl Pippin origineel werd geschreven voor Schwartz’ studententheaterclub. De musical was maar liefst tot in 1977 op Broadway te zien, en in 2013 werd er een revival op touw gezet. In 2014 begon Pippin aan een tour door Amerika en landen wereldwijd. Aan die tour komt een eind met de voorstellingen in Carré, maar voor Amsterdam markeert de musical nog maar het begin van een reeks Broadwayvoorstellingen in Nederland.

Bronnen:

Jones, John Bush. Our musicals, ourselves (2003).
Meulen, Henk van der. “Sterke liedjes in een zwakke minimusical”, Leeuwarder Courant, 11 februari 1984.
“Rock-Musical Godspell complete Godslastering”, Nederlands Dagblad, 8 september 1972.
“Godspell geeft SGP aanstoot”, Het vrije volk, 28 oktober 1972.
“Kerk vraagt burgemeester Godspell te verbieden”, Het vrije volk, 7 november 1972.
“Jongelingsvereniging Pro Rege: protest tegen “Godspell””, Leeuwarder Courant, 11 december 1972.
“Boycot godspell”, Leeuwarder Courant, 16 december 1972.